Vragen en antwoorden webinar 'Beheersregime chroom-6 zorgt voor angstzweet'

Uitgaan van worst case? Maakt dit het voor de opdrachtgever niet eenvoudiger? Opdrachtnemer moet alle beschermingsmaatregelen toepassen en jij hoeft als opdrachtgever niet te meten?

Dat is een benaderingswijze, maar die sluit niet aan bij de doelstelling van de arbeidsomstandighedenwet. Het uitgangspunt is altijd om medewerkers zo min mogelijk te belasten. Het onnodig gebruik van bijvoorbeeld PBM's hoort daarbij. Als je uitgaat van worst-case zal je veelal de medewerkers onnodig belasten met het gebruik van PBM's.

Is een lab-analyse altijd noodzakelijk voor een goed monster?

Een lab-analyse en een goed monster zijn twee verschillende dingen. Een goed monster is afhankelijk van de doelstelling die men voor ogen heeft. In ieder geval moet er voldoende materiaal worden verzameld van de relevante lagen uit het verf- of coatingsysteem. Een lab-analyse is een kwantitatieve bepaling. Vaak is een kwantitatieve bepaling ook zinvol. Met name omdat er bij chroom-6 analyses nogal wat kwaliteitsproblemen kunnen zijn. Ook bij lab-analyses. Als een kwalitatieve analyse (aan-/afwezigheid) een positief resultaat laat zien, dan is in de omgang met het materiaal voorzichtigheid geboden. Voor een lab-analyse is altijd een goed monster noodzakelijk, echter voor een betrouwbare inventarisatie is niet altijd een lab-analyse nodig. Wanneer er voldoende historische kennis is van de te behandelen materie dan zou een lab-analyse alleen een bevestiging zijn van hetgeen waar men al kennis van had. Bijvoorbeeld wanneer er voldoende historisch archief van de aangebrachte laklagen op een oppervlak en de gegevens van de betreffende lagen bekend zijn, dan heeft een lab-analyse geen toegevoegde waarde.

Mag je afwijken van het beheersregime als je met arbeidshygiënische metingen onderbouwd hebt dat er geen risico is?

Ja, artikel 4.2 is leidend vanuit het arbeidsomstandighedenbesluit. Als je met een genormaliseerde meetmethode of met een kwantitatieve evaluatiemethode de situatie goed beoordeelt, kan je op basis van die resultaten zelf de best passende beheersmaatregelen vaststellen.

Ik hoor jullie erg de focus leggen op bemonsteren. Hoe zit het met veilige werkwijzen? Passen jullie die al toe?

Uiteraard, juist de bemonstering tijdens de inventarisatie is van groot belang om later in het proces de juiste keuzes te kunnen maken om zo veilig mogelijk te werken. 

Is 'het beheersregime' waarover wordt gesproken beschikbaar als naslagwerk?

Jazeker! Deze is te vinden op de website van de Rijksoverheid.

Per wanneer is chroom-6 houdende verf uit de handel gegaan?

Chroom-6-houdende verf is niet uit de handel genomen en wordt nog steeds toegepast indien producenten geautoriseerd zijn om chroom-6 te gebruiken. Bijvoorbeeld bij vliegtuigonderhoud. Het is voor deze producten technisch nog niet haalbaar om het chroom-6 te vervangen voor een minder schadelijk component. Vaak wordt er ook in de garantievoorwaarden van vliegtuigbouwers eisen gesteld aan het verfsysteem, waardoor men nog slecht gebruik kan maken van chroom-6-vrije alternatieven.

Wat is jullie ervaring met het stralen van chroom-6 zodat dit afbreekt tot chroom-3? 

Onze ervaring is dat dit arbeidsintensiever is dan regulier stralen en dat het restproduct straalgrit aantoonbaar geen chroom-6 bevat. 

Kan ik chroom-6-houdend afval als normaal bedrijfsafval aanleveren bij een verwerker?

Nee, dit zal als chemisch afval moeten worden aangeleverd. Tenzij de verhouding chroom 6-verbindingen (dus niet alleen chroom-6) en andere kankerverwekkende stoffen op objecten onder een grenswaarde (0,1 %) valt. De ontdoener heeft een informatieplicht naar de afvalverwerker.

In hoeverre moet het werkgebied opgeruimd worden na chroom-6 werkzaamheden? Als er machinaal gewerkt wordt zal het lastig zijn om het gebied vrij te houden van vezels etc.

Er is vooralsnog geen verplichting voor een vrijgave van een werkgebied. De  opdrachtgevers laten deze vrijgaven regelmatig door een onafhankelijke partij uitvoeren om aan te tonen dat de betreffende ruimte veilig gebruikt kan worden. De vrijgaven bestaan overwegend uit een visuele (stofvrij) toetsing eventueel aangevuld met lucht- en veegmonsters. 

Om het betreffende werkgebied veilig te gebruiken na de werkzaamheden aan chroom-6 (en andere zware metalen) zal eerst alle mogelijke vervuiling van chroom-6 (en andere zware metalen) in het werkgebied gereinigd en/of afgevoerd moeten worden. Hierbij dient het streven te zijn om het werkgebied stofvrij op te leveren.

Mag je bij kortstondige werkzaamheden aan leidingwerk (+/- 10 min schoonslijpen) waar mogelijk een chroom-6-houdende coating aanwezig is, deze werkzaamheden uitvoeren zonder inventarisatie met beheersmaatregelen?

De tijdsduur waarin de werkzaamheden worden uitgevoerd, ontslaat je niet van de inventarisatieverplichting conform artikel 4.2 uit het Arbeidsomstandighedenbesluit. Als het onbekend is of er gevaarlijke stoffen in de coating zijn gebruikt en de werkzaamheden zijn zeer kortdurend, zou je echter gebruik kunnen maken van een worst case benadering omdat je dan niet per se je medewerkers onnodig lang met wellicht onnodige beheersmaatregelen (PBM) laat werken. Als medewerkers langer kunnen worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen, dan moet de aard, de mate en de duur van de blootstelling in kaart gebracht worden. In theorie kan het daardoor zo zijn dat er bij kortdurende werkzaamheden geen grenswaarde overschrijding wordt verwacht. Chroom-6 is echter een genotoxische kankerverwekkende stof, waardoor er niet een echt veilige drempelwaarde bestaat. Artikel 4.17 uit het Arbeidsomstandighedenbesluit stelt dat bij het werken met kankerverwekkende stoffen de blootstelling bij de bron moet worden voorkomen. Kortdurende werkzaamheden, waarbij men niet zeker weet of er chroom-6 blootstelling kan plaatsvinden, moeten dus wel met de nodige voorzichtigheid en beheersmaatregelen worden uitgevoerd.

Hoe weet je of het resultaat van een monster vals positief of vals negatief is?

Dat kun je niet afleiden uit het resultaat. Wel kan het zo zijn dat er twijfel is bij een bepaald resultaat op basis van ervaring, doordat je bijvoorbeeld weet dat er in bepaalde situaties vaak chroom-6-houdende primers zijn gebruikt. Ook als uit foto's van de monstername blijkt dat er slecht bemonsterd is, zou dit kunnen leiden tot vals negatieven. Als de ondergrens bestaat uit aluminium of zink is de kans groot dat je vals negatieve uitslagen krijgt vanwege reductie. Er zijn commerciële testen beschikbaar met een controle stap ingebouwd. Potentieel vals negatieve resultaten kunnen dan gecontroleerd worden. Daaruit kan in ieder geval met zekerheid worden geconcludeerd dat een potentieel vals negatief monster geen chroom-6 bevat. Als het resultaat van de controle alsnog een 'negatief' resultaat laat zien, kan niet met zekerheid worden uitgesloten dat er wel chroom-6 in zit omdat er reductie plaatsvindt. In het uitgangsmateriaal kan dan het chroom-6 gereduceerd zijn, maar het kan ook zo zijn dat er geen chroom-6 in zat. Dit kan ook gebeuren bij labanalyses.

Is er bij verdenking altijd een onderzoek naar chroom-6 nodig of mag je bij voorbaat ook uitgaan van aanwezigheid van chroom-6?

In eerste instantie dient er voorkomen te worden dat de werknemers onnodig belast worden (bijvoorbeeld met PBM's). Dus indien een verfsysteem te onderzoeken is, dient de eventuele mate van chroom-6 (en andere zware metalen) aangetoond te worden. Hiermee verkrijgt men een 'goede' beeldvorming welke te evalueren is ten opzichte van (onder andere) de voorgenomen werkzaamheden, de omstandigheden en de situatie. Hierdoor worden de te nemen beheersmaatregelen maatwerk en ben je dus niet onder- en overbeschermd.  

Het 'better safe than sorry principe' kan worden toegepast indien de verfsystemen niet goed te onderzoeken zijn of wanneer er niet met zekerheid kan worden aangegeven of in een verfsysteem chroom-6 (en/of andere zware metalen) aanwezig is. Als het maar geen concessies doet aan de te nemen maatregelen.