Opvang Oekraïense vluchtelingen

Ilona Holtland en Jordi Loogman over hun ervaring met opvang Oekraïense vluchtelingen

 

“Een bijzondere mini-samenleving waar van alles gebeurt”

Ilona Holtland en Jordi Loogman zijn beiden projectmanagers. Ze zijn actief voor de afdeling Interimmanagement- en Advies van Facilicom Solutions. Als interim managers zetten ze zich in voor een bijzondere opdracht: de opvang van mensen uit Oekraïne die vanwege de oorlog hun land zijn ontvlucht.

Ilona en Jordi zijn betrokken bij de opvang van Oekraïners in verschillende regio’s. Ilona draagt bij aan een goede opvang in de Gemeente Noordoostpolder (de stad Emmeloord en omliggende dorpen) en Jordi is actief bij de gemeente Delft. Ilona is als locatiemanager eindverantwoordelijk voor het reilen en zeilen op vier opvanglocaties. Daarnaast is ze onderdeel van de gemeentelijke projectgroep en betrokken bij de realisatie van nieuwe locaties. Jordi’s hoofdtaak was en is het inrichten van de tijdelijke locaties. Om de ontheemde Oekraïners snel onderdak te kunnen bieden, stonden gemeenten voor de uitdaging snel leegstaande locaties te vinden en ze in korte tijd te verbouwen en in te richten. Er komt veel kijken om dat in een kort tijdsbestek onder grote druk te organiseren. Veel verschillende mensen van gemeentelijke en andere organisaties moeten daarvoor samenwerken. Met oplossingsgericht, creatief denken en voortvarend handelen zijn gemeenten erin geslaagd om Oekraïners die naar ons land zijn gekomen in recordtijd onderdak te bieden.

Opvang in kerk, ziekenhuis en verzorgingshuis

In Emmeloord zijn Oekraïense vluchtelingen ondergebracht in enkele woningen, twee oude kerken en een leegstaand ziekenhuis: het Dokter Jansencentrum. “De kerken zijn in heel korte tijd in gereedheid gebracht”, vertelt Ilona. “Al na drie weken waren de verbouwingen klaar en konden we de gebouwen inrichten.” Ook het ziekenhuis kon snel aangepast worden voor tijdelijke bewoning, met plek voor circa honderd mensen. Zo’n voormalig ziekenhuis is een praktische accommodatie om vluchtelingen op te vangen. “Voordeel is dat er veel kamers zijn in het gebouw en veel sanitair al aanwezig is. We hebben er twee keukens laten installeren, zodat de bewoners er zelf kunnen koken. Er zijn dus privéruimtes en gemeenschappelijke ruimtes die dienst doen als keuken, huiskamer en speelruimte voor de kinderen.”

In Delft konden veel vluchtelingen ondergebracht worden in het voormalige verzorgingshuis Marcushof. Daarin is plek voor maximaal 96 Oekraïense vluchtelingen. De gemeente heeft de bovenste drie verdiepingen van het pand gehuurd en geschikt gemaakt voor tijdelijke opvang. “Deze locatie is nog meer geschikt voor opvang dan een ziekenhuis”, zegt Jordi. “Omdat het een verzorgingshuis was, is het gebouw al ingedeeld in woonunits met sanitair. Aangezien de ruimtes al enige jaren niet gebruikt zijn, moest er uiteraard wel een en ander worden opgeknapt.”

Om de panden in te richten heeft Ilona veel gebruik gemaakt van bestaande materialen en de inbreng van particulieren, door samenwerking met de plaatselijke kringlooporganisatie. Daarnaast kocht ze in bij Ikea en Bol.com. Jordi: “Voor de opvang in Delft hebben we ook ingekocht bij Ikea, maar zijn ook andere bronnen aangeboord. Onder meer voor het hergebruiken van bestaand meubilair, huur van elektrische apparatuur en gedoneerd speelgoed.” Apparatuur zoals koelkasten en kookplaten huurt hij: “We hebben dat laten aansluiten door de leverancier en een onderhoudscontract afgesloten. Voordeel van deze constructie is daarnaast flexibiliteit wat betreft de huurtermijn en lagere kosten dan bij aankoop.”

Een slaapkamer in de opvang voor oekraiense vluchtingen.
De speelkamer bij de opvang voor oekraiense vluchtelingen

Super-interessante uitdaging

Ilona en Jordi ervaren hun werk voor de opvang van vluchtelingen als een verrijking van hun loopbaan. “Een super-interessante uitdaging”, typeert Ilona haar ervaring, “waarin je, zeker in het begin, altijd aan moet staan. De uitdagingen zijn soms groot en veranderen in de tijd. Doordat mensen nog niet terug kunnen, ervaren we dat de tijdelijkheid verdwijnt en het verblijf een meer permanent karakter krijgt. Groepsdynamische processen gaan dan een belangrijkere rol spelen. Naast medische krijg je dan meer te maken met sociale uitdagingen. Dat zijn soms complexe vraagstukken waar we een antwoord op moeten vinden. Dit maakt mijn werk uitdagend en geen dag is hetzelfde.”

Jordi: “Het is fijn dat we mensen die gevlucht zijn voor oorlogsgeweld kunnen opvangen. Je merkt dat ze daar dankbaar voor zijn. Maar veel mensen bij elkaar brengen op een locatie die je zo goed als mogelijk is inricht, maar toch geen ideale huisvesting biedt, geeft ook spanningen. Mensen, die elkaar voorheen niet kenden, zitten dicht op elkaar en moeten ruimtes en voorzieningen delen. Je hebt dan een bijzondere mini-samenleving met mensen die door het lot zijn samengebracht, waar van alles gebeurt. Zoals Ilona eveneens aangeeft: ook met het sociale aspect heb je te maken en dat maakt ons werk extra boeiend.”

Hoe is de vluchtelingenopvang geregeld?

Voor een beter begrip van de vluchtelingenopvang in Nederland, is het zinvol om de verschillende rollen van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en gemeenten te onderscheiden. Het COA biedt asielzoekers onderdak in een asielzoekerscentrum (azc). Veiligheidsregio's, en als onderdeel daarvan de gemeenten, regelen crisisnoodopvang. Dit is korte opvang van ongeveer een week in ruimtes die de overheid meestal inzet bij een ramp of crisis. Elke gemeente in Nederland is bovendien wettelijk verplicht asielzoekers met een verblijfvergunning een woning te bieden. Door de oorlog in Oekraïne is er een acuut vluchtelingenprobleem bijgekomen. Om hier een oplossing voor te vinden is aan gemeenten en veiligheidsregio’s (er zijn 25 veiligheidsregio’s) specifiek gevraagd de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne te organiseren. Daar gaat het verhaal van Ilona en Jordi over.